Tôi
đến Thái Lan tả tơi, ủ dột, eo xèo và bèo nhèo như một cái mền
sakymen thấm nước. Vì không có thân nhân ở Hoa Kỳ, từ đây, tôi được đưa
sang một trại tị nạn chuyển tiếp để chờ một hội thiện nguyện bảo trợ cho
vào Mỹ.
Thế là tôi bắt đầu cuộc đời ly hương của mình bằng những ngày mưa đầu mùa ở Galang, một hòn đảo nhỏ bé, thuộc Nam Dương.
Những
chiều mưa đầu mùa bao giờ cũng buồn. Những chiều mưa đầu mùa nơi đất
lạ thì buồn muốn chết! Tôi cứ ngồi bó gối, nhìn những giọt nước trong
veo (nương nương) chạy theo mái láng mà nhớ nhà muốn khóc.
Có
hôm tạnh ráo, đi lang thang quanh đảo mãi cho đến lúc gần xẫm tối, tôi
lạc vào một khu đất trống. Thoáng nghe tiếng muỗi vo ve, tôi nhìn
xuống chân và hốt hoảng nhận ra là mình đang dẵm chân trên
những nấm mồ của những người đã qua đời tại trại.
Giữa
buổi chiều tà vắng lặng, trên một hải đảo hoang vu, cách quê nhà cả
một đại dương xanh thẫm, đứng trên những nấm đất “xè xè” – mọc đầy cỏ
dại, vương vãi mấy chân nhang đã bạc phếch mầu – tôi bỗng cảm được hết
sự lạnh lẽo, thê lương, và ảm đạm của cái cảnh “vùi thây nơi đất
khách quê người.” Cùng lúc, tôi cũng hiểu ngay tại sao trên những
ban thờ nho nhỏ – ở quê nhà – thường luôn có khói hương ấm áp,
và ngọn đèn dầu hột vịt (tù mù) cho đỡ phần quạnh quẽ.
Nghĩa
Trang Galang. Bên phải là trụ xi măng trạm hình cờ vàng ba sọc
đỏ của VNCH, buộc phải sơn lại trắng đen bởi áp lực của nhà
đương cuộc Hà Nội. Ảnh: N.C.B
Tôi
rời Galang vào một buổi sáng cuối năm 1980 và trở lại ba mươi
bốn năm sau, vào một chiều cuối năm 2014. Nghĩa trang của trại
là nơi tôi cùng người bạn đồng hành (anh N.C.B) đến viếng đầu
tiên. Nhìn những mộ phần khang trang, ngăn nắp, vôi quét trắng
tươi, cỏ dọn sạch sẽ, nằm gọn gàng ngay ngắn – giữa biển trời
bao la – tôi mới chợt nhận ra rằng mình là một kẻ (sống) rất
vô tình.
Tôi
đã hăm hở và hối hả rời bỏ Galang, để lại không biết bao
nhiêu là nấm mồ hoang lạnh của những đồng bào và đồng cảnh
mà chưa bao giờ nhìn lại (dù chỉ một lần) cho mãi đến khi tóc
đã đổi màu.
May
mắn là không phải mọi kẻ tị nạn nào đều bạc bẽo như nhau,
và không ít người sống rất có tình; nhờ vậy, hôm nay tôi mới
có “lối” để về thăm chốn cũ.
Tôi
rất thích bản nhạc Nha Trang Ngày Về (… ngồi đâу tôi lắng nghe…
Ƭôi như là con ốc, bơ νơ nằm trên cát. Chui sâu vào thân xác lưu đầy…)
dù không được quen biết bất cứ ai ở miền “thùy dương cát
trắng.” Tôi cũng không có mối tình nào ở Galang, dù có viết
mấy câu thơ, viết “dùm” cho những cô gái bị người tình phụ (mà
dân ở đảo gọi là Galang tình xù) nhưng không còn nhớ được
toàn bài:
Xa anh trời vào hạ
Thái Lan mưa đầu mùa
Bây giờ là cuối hạ
Nam Dương trời đang mưa
Thái Lan mưa đầu mùa
Bây giờ là cuối hạ
Nam Dương trời đang mưa
Galang đời cũng đẹp
Người ta thường có đôi
Riêng mình em thì trót
Yêu anh rồi nên thôi
Người ta thường có đôi
Riêng mình em thì trót
Yêu anh rồi nên thôi
Thư anh ngày một chậm
Nét chữ càng thêm to
Giấy trắng thừa ra mãi
Làm sao em không lo
Nét chữ càng thêm to
Giấy trắng thừa ra mãi
Làm sao em không lo
Hay là thôi anh nhé
Làm bận lòng nhau chi
Biết đâu đời lại đẹp
Khi đường ai nấy điLần lượt, trước sau, những chàng trai cùng những cô gái ở tuổi đôi mươi (thưở ấy) đều đã “đi” định cư ở một quốc gia thứ ba nào đó. Và (chắc) cũng chả có mấy ai, mấy khi, ngoái về chốn cũ?
Làm bận lòng nhau chi
Biết đâu đời lại đẹp
Khi đường ai nấy điLần lượt, trước sau, những chàng trai cùng những cô gái ở tuổi đôi mươi (thưở ấy) đều đã “đi” định cư ở một quốc gia thứ ba nào đó. Và (chắc) cũng chả có mấy ai, mấy khi, ngoái về chốn cũ?
Galang,
chiều nay, quanh tôi không một bóng người – ngoài vài bầy khỉ
nhỏ, và năm bẩy chú hưu sao (đứng ngơ ngác nhìn khách lạ) trong
một khu đất rộng, gần nơi trưng bầy mấy con tầu đã đưa đám
thuyền nhân đến hải đảo này.
Galang
hoang vu, và hoang tàn quá. Tôi bước vào một ngôi chùa, không
có ai ráo trọi. Nhà thờ cũng vậy. Trống trơn. Tượng Đức Mẹ Vô
Nhiễm được che bởi một tấm bạt lớn phiá trên (ý hẳn để cho
ngài đỡ giãi dầu mưa nắng) nhưng e cũng chả có tác dụng chi
nhiều vì sự khắc nghiệt và khốc liệt của nắng mưa, nơi vùng
nhiệt đới.
Cạnh đó là bức tượng thánh Giuse đã rớt mất một bàn tay, ngó mà ái ngại.
Trong
tấm biển chỉ dẫn (cũng đã rơi xuống đất từ lâu) ngay ở cổng
vào có ghi hàng chữ “Cao Dai Pagoda” nhưng chúng tôi tìm mãi vẫn
không thấy Thánh Thất nơi nào cả.
Cho
đến khi bước chân vào gian nhà dùng làm Bảo Tàng Viện Thuyền
Nhân thì tôi mới thấy Galang vẫn còn chút … hơi thở nhẹ, nhờ
tiếng nhạc nho nhỏ phát ra tự bên trong. Cái gì chớ nhạc Việt
thì tôi rành sáu câu, nhất là nhạc sến, vậy mà tôi hoàn toàn
không biết bài hát (lạ hoắc) này. Tôi chỉ “cảm” được là nó
rất sến (sến hết biết luôn) nhưng vẫn thấy vui thích với cái
ý nghĩ là mình – một thằng vô cùng bạc bẽo – vẫn được Galang
mở rộng vòng tay (đón nhận) khi trở lại.
Thái
độ rất thân thiện tử tế của nhân viên an ninh, cũng như sự chỉ
dẫn vui vẻ và tận tình của người trông coi những di vật còn
lại của thuyền nhân cũng khiến tôi vô cùng cảm động, dù chúng
tôi có bị trở ngại (ít nhiều) vì bất đồng ngôn ngữ. Tôi và
anh bạn hăng hái ký tên vào sổ lưu niệm, và sốt sắn hiến tặng
hết cả số tiền mà chúng tôi có sẵn trong người.
Lúc
trở ra, tôi thật hân hoan khi thấy hai chiếc xe du lịch (cùng
với du khách) nối đuôi nhau vào trại – dù trời đã ngả chiều.
Phải vậy chớ. Không lẽ cả một trung tâm du lịch mà có mình
(ên) tụi tui thì coi sao được.
Tình
trạng thưa vắng du khách ở Galang chắc đã bắt đầu từ nhiều
năm trước. Nhật báo Jakarta Post, số ra ngày 01 tháng 8 năm 2009, có
bài viết (“Vietnamese Refugee Camp Still Open’) đề cập đến yêu sách đóng
cửa trại tỵ nạn (Galang) của nhà đương cuộc Hà Nội.
Bài
báo này dẫn lời bà Nada Faza Soraya – Chánh Sự Vụ Phòng Thương Mại
Của Nam Dương – nói rằng khu trại rất quan trọng đối với hướng dẫn viên
du lịch, và họ không hề có ý muốn khai thác quá khứ đen tối của chính
phủ Việt Nam. (“There was no intention of exploiting the gloomy past of
Vietnamese gorvernment”).
Cùng
thời điểm này, từ Galang, phóng viên Hồng Nga của BBC cũng có bài
tường thuật (nghe được vào ngày 5 tháng 8 năm 2009) về sự việc này:
“Hai
thập niên hiện diện của người Việt tại đây khiến thông tin trại
có thể sẽ đóng cửa vĩnh viễn, ngừng đón người tới thăm khiến
người dân địa phương ngỡ ngàng.”
“Lý
do chính là từ khi ngừng hoạt động, trại tỵ nạn Galang cũ đã
trở thành một địa chỉ du lịch khá phổ biến, mang lại thu nhập
cho người bản địa.”
“Dư
luận địa phương bày tỏ bất bình, trong khi có cáo buộc chính
phủ Việt Nam đã gây áp lực với Jakarta để làm công việc này.”
Đồng
thời, đại diện tổ chức hân Việt Nam, ông Trần Đông cũng đã lên tiếng
chỉ trích việc “âm thầm xóa bỏ dấu vết tội ác, hủy hoại di tích lịch
sử và nhân đạo thế giới tập đoàn đảng trị và tay sai Bắc Kinh tại Hà
Nội.”
Nhân
đây, cũng xin được nói thêm đôi điều về cơ quan thiện nguyện Văn
Khố Thuyền Nhân Việt Nam (Archives of Vietnamese Boat People – AVBP) qua
lời của nhà văn Trùng Dương, sau chuyến đi thăm Galang của chị,
vào năm 2012:“Hội AVBP, Web site tại http://www.vnbp.org/,
được thành lập từ năm 2004, nhằm tìm kiếm và trùng tu các mộ phần
thuyền nhân, không phân biệt có tên hay vô danh, ở rải rác các nơi trong
vùng Đông Nam Á, đồng thời ghi dấu lại các di tích thuyền nhân để các
thế hệ sau biết mà tìm đến vì chính quyền Cộng Sản Việt Nam cố tình muốn
xoá bỏ những di tích lịch sử này, để đồng thời bạch hoá tội lỗi của chế
độ ngu muội hà khắc đã là nguyên do đẩy cả triệu người Việt ra biển đi
tìm một đời sống có tự do và nhân phẩm, với từ 200,000 tới nửa triệu con
người bị chết trên đường đi tìm một đồi sống có nhân phẩm. Sự hy sinh
này và phần mộ của những người còn may mắn có được nấm mồ chính là những
chứng tích của một giai đọan lịch sử cần được duy trì và bảo vệ.”
Trong một cuộc phỏng vấn dành cho phóng viên Thanh Quang (RFA) nghe được vào hôm 17 tháng 10 năm 2013, ông Trần Đông – Giám Đốc AVBP – cho biết thêm chi tiết:
Chúng
tôi tin tưởng mạnh mẽ rằng tới cuối năm 2015 sẽ hoàn tất công trình mộ
phần thuyền nhân Việt Nam tại tất cả những nơi vừa nói. Hiện giờ chúng
tôi đang xúc tiến ráo riết tổ chức gây quỹ trong năm 2014 song song với
việc trùng tu mộ thuyền nhân trong 2014 và 2015. Chúng tôi rất hy vọng
được sự đóng góp giúp đỡ của tất cả đồng hương khắp nơi trong đợt gây
quỹ lần cuối cùng vào năm 2014 và có thể có những cuộc gây quỹ nhỏ nữa
trong năm 2015 để hoàn tất công tác trùng tu tất mộ thuyền nhân trong
vùng Đông Nam Á vào cuối năm 2015.”
Tôi
không hy vọng là Galang, trong tương lai gần, có thể trở thành
một công viên du lịch hấp dẫn hay một khu di tích lịch sử – như
nhiều người mong đợi vì điều này tùy thuộc hoàn toàn vào
thái độ của chính quyền địa phương, và ngoài tầm tay của cộng
đồng người Việt ở hải ngoại. Tuy nhiên, tôi tin chắc là VKTNVN
“sẽ hoàn tất công tác trùng tu 2500 mộ thuyền nhân rải rác khắp vùng
Đông Nam Á vào cuối năm 2015” – dù biết rằng đây chả phải là
chuyện dễ dàng chi, và rất cần sự góp sức của mọi người.
Đó
là việc tối thiểu mà chúng ta có thể làm được, và bắt buộc
phải làm. Những người cầm quyền hiện nay ở VN không mong gì
hơn là chúng ta thất bại trong việc duy trì và bảo tồn “lịch
sử thuyền nhân.”
Nếu
không có cái “lịch sử” bi tráng này và “những chứng tích của một
giai đọan lịch sử cần được duy trì và bảo vệ” thì cộng đồng thuyền
nhân (hôm nay) và con cháu của họ (sau này) nào có khác gì một
đám người trôi sông lạc chợ.
(Tác giả gửi đăng)
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét